Karcinom prostate je peti uzrok smrti od kog najčešće obolijevaju muškarci stariji od 65 godina

Karcinom prostate (KP) predstavlja veliki problem mnogih zdravstvenih sistema, prije svega razvijenih  zemalja u svijetu i zauzima drugo mesto novootkrivenih karcinoma kod muškaraca,  a do 15 odsto ukupno otkrivenih karcinoma.

Pojava KP je uslovljena geografskim porijeklom, sa najvećim brojem novih slučajeva u Australiji i Novom Zelandu kao i u Sjevernoj Americi, Zapadnoj i Sjevernoj Evropi dok je najmanji broj slučajeva u državama istočne i jugoistočne Azije. U zemljama  istočne i jugoistočne Evrope procenat novih pacijenata sa KP, iz godinu godinu raste- objašnjava za Portal Ulcinj dr Aleksandar Spasić, specijalista urolog iz ZU “Tesla Medikal” Berane.

Prema njegovim riječima, na područiju Balkana,  karcinom prostate je zastupljen sa oko 10-14 odsto novih slučajeva na godišnjem nivou, a u odnosu na sve tumore od kojih obolijevanje muškarci i predstavlja najčešći uzrok smrtnosti od maligne bolesti, poslije karcinoma pluća i debelog crijeva.

” Poredjenja radi, u USA 2020.godine od svih karcinoma muškaraca, ovaj karcinom je bio na  prvom mestu novootkrivenih a po smrtnosti na drugom, poslije karcinoma pluća. Na svjetskom nivou, po podacima iz 2018.godine. Karcinom prostate je bio drugi novootkriveni karcinom kod muškaraca i peti uzrok smrti od karcinoma. Karcinom prostate je žljezdanog porijekla ali se i danas ne može jasno definisati koji su to faktori koji pokrenu proces zloćudne promjene. Sve starija populacija uz mutacije u genetskom materijalu ali i život u odredjenim geografskim oblastima su podaci koji se najčešće ponavaljaju u onkološkim statistikama”, kazao je dr Spasić, i dodaje da se karcinom prostate rijetko javlja kod muškaraca prije 45. godine života,  a broj se povećava nakon 50. godina, da bi najveći broj pacijenata bio nakon 65.godine života.

Manji unos masnoća životinjskog porijekla, kako je naglasio da je faktor koji smanjuje razvoj karcinoma prostate, a sprječavaju ga i veća upotreba  zelenog i crvenog povreća koje je bogato vitaminom A i C. Prema njegovim riječima, metabolički poremećaji – metabolički sindrom, šećerna bolest, povećanje masnoća u krvi, gojaznost i karakteristični načini ishrane su potencijalni faktori rizika za nastanak ovog karcinoma.

 ” Ranije studije koje se ispitavale zaštitnu ulogu  Selena i vitamin E, niijsu dokazale njihov protektivni efekat  na nastanak KP. Uticaj alkohola na razvoj karcinoma prostate nije dovoljno jasan, a li se i dalje smatra potencijalnim faktorom rizika, što je slučaj i sa pušenjem. Povećana fizička aktivnost, i kod starijih muškaraca ima ulogu u prevenciji nastanka. Mali procenat pacijenata – 9 posto ima pravi nasljedni  karcinom prostate- naglasio je dr Spasić.

Osnovni uzrok nastanka, kako je kazao, nije pozat i bolest može imati blagi  – klinički nevidljivih oblika – koji daje šansu za adekvatno liječenje ali i vrlo tešku kliničku sliku već kod prvih posjeta urologu gde je i uspjeh liječenja mali a cjelokupna priča u cilju odlazaka na rutinske preglede urologa, bez staha.

Prena njegovim riječima, simptomi nijesu specifični i u različitim fazama razvoja bolesti oni mogu biti vrlo minimalni do onih u kasnijim fazma koji uslovljavaju otežano mokrenje, krv u urinu, zastoj u odvodu urina iz bubrega, bolove u kostima, slabost  itd. Sve ovo nam upravo i govori o značaju odlazaka na preglede urologa prije svega kada nemamo tegobe sa mokrenjem a iz razloga što je osjećaj kvaliteta mokrenja vrlo subjektivan i varljiv.

-Dijagnoza se postavlja, pored razgovora sa pacijentom i  na osnovu dva paremetra – pregleda prostate -prstom – DRE – digitalno rektalni pregled – gde se pacijent nalazi u položaju na lakotovima i kolenima i urolog svojim prstom, ulazeći lagano u završni deo debelog creva utvrdjuje veličinu prostate i njenu gradju te eventualno postojanje nekih struktura koje predstavljaju patološke promjene – sumnja na karcinom prostate i marker za prostatu PSA (Prostata Specifični  Antigen) i njegove brojne molekularne forme (indeks PSA, PSA-Density, PSA-Velocity, PSA-duobling time, p2PSA, PHI)  koji  se odredjuje iz krvi i neki novi testovi iz mokraće (PCA3). Onog trenutka kad na osnovu gore navedenih parametara urolog postavi sumnju na karcinom prostate ključna dijagnostička metoda je biopsija prostate koja se najčešće izvodi uz pomoć ultrzvučne – rektalne sonde i preko vodiča gde se ubodima spcijalnom iglom kroz zid debelog crijeva, na karakteristična mjesta prostate dobija tkvio prostate koje se šalje na mikroskopski pregled i tumačenje patologa. Dobijeni pato-histološki nalaz u značajnoj mjeri, pored drugih parametara, odredjuje i način liječenja odnosno praćenja pacijenta. Dopunske dijagnostičke metode su broje a medju njima najčešće se primenjuju scintigrafija kostiju, multislajsni skener, različiti modalitetim magnetne rezonance, pozitronska emisiona tomografija i dr- rekao je dr Spasić. 

Prema njegovim riječima, modaliteti liječenja su vrlo raznovrsni i uslovljeni su stadijumom bolesti, godinama života pacijenta, drugim bolestima od kojih pacijent boluje, motivacijom pacijenta za odredjeni vid liječenja  itd.

” Liječenje može biti i aktivno praćenje pacijenta bez terapije pa preko različith oblika operativnog lečanja – otvorena hirurgija (radikalna prostatektomija), minimalno invazivne operativne metode (robotski asistirana lapaoroskopska prostatektomija, laparoskopska prostatektomija) preko metoda kao što su lečenje fokalnom terapijom  (visko intenzivni ultrazvuk -HIFU,  krioterapija, fotodinamička terapija laserom),   zatim savremene metode zračne terapije (spoljašnja, brahiterapija, CyberKnife robotska radiohirurgija), pojedinačne ili multiple kombinacije  hormonske i/ili hemioterapije. Najveći broj pacijenata se otkriva u početnoj  – lokalizovanoj fazi – kada je karcinom prostate ograničena na prostatu bez širenja u okolne strukture, prije svega limfne žlijezde koje se nalaze u maloj karlici kasnije u kosti i druge organe – metastatska bolest. Pacijenti u ovoj fazi bolesti imaju petogodišnje preživljavanje gotovo 100 odsto iz čega proizilazi značaj redovnih – rutinskih pregleda urologa, barem jednom godišnje, nakon 50.godine života. Koliko je ovaj momenat značajan govori podatak da pacijenti koji u momentu postavljanja dijagnoze imaju udaljene metastaze, preživljavaju pet godina  u  34 posto slučajeva”, naglasava dr Spasić i ističe da praćenja pacijenata za vrijeme ili nakon završenog liječenja, ima najveći zanačaj i ne smije nikada  da zavara pacijenta da je sa odlascima kod urologa, završeno.